Шетелде қашып жүрген, Қазақстан билігін құлатуды армандап жүрген экс-банкир Мұхтар Абілязов пайдаланған белсенділердің тағы бірі - қарғандылық Ақылбеков Ғалымбек. Оның қызметі "Біз келіспейміз" («НЕсогласные») қозғалысынан басталды. Анық-қанығын білу үшін ашық ақпарат көзінен дерек жинайтын qazpolit.org порталына назар аударайық. 2012 жылдың басында Қарағандыда «НЕсогласные» азаматтық қозғалысының филиалы құрылды. Басында қозғалыс өкілдері ешқандай талап қоймаған, бірақ «келіспейтіндердің» барлық ойы Мұхтар Әбілязовтің «Алға!» қозғалысымен тығыз байланысты болды.

«Келіспейтіндер» кіріскен бірінші оқиға — олар 24 наурызға тағайындаған және Жаңаөзендегі оқиғалардан кейінгі 100 күнге арналған митинг болды.

17 мамырда Қарағанды облысының ІІД ғимаратының маңында «келіспейтіндердің» бірі Ғалымбек Ақылбеков қолында қолдан жасалған плакаты бар жеке пикет өткізді. Онда «Жаңаөзен, ату, азаптау, келіспеймін» деген жазу жазылған.

29 маусымда төрт адамнан тұратын қарағандылық белсенділер Владимир Козлов, Болат Атабаев және Жанболат Мамайды қолдады.

Сол кезде Адам құқықтары және заңдылықты сақтау жөніндегі қазақстандық халықаралық бюро сайтында жергілікті азаматтық белсенді Светлана Ромашкина орталық кіреберіске қарама-қарсы тұрып, В. Козловқа, Б. Атабаевқа, Ж. Мамайға бостандық! Саяси қуғын-сүргінді тоқтатыңдар" деген жазуы бар плакатпен 15 минут тұрды, содан кейін қағазды орап, кетіп қалды.

Ал кезекті «жас блогер Серікжан Мәулетбай» (қазір — «Информбюро» қазақстандық интернет-ресурсының журналисі) қабыл алды. «Мен бүгін болып жатқан саяси қуғын-сүргінге қарсымын. Мен Владимир Козловты, Болат Атабаевты және Жанболат Мамайды босатуды талап етемін. Олардың еш кінәсі жоқ. Әлеуметтік алауыздықты қай жерде өршітіпті? Билікті құлату әрекеті қандай? Не болып жатыр? Олар жай ғана өз азаматтық ұстанымын білдірді, адамдарға көмектесті. Болат Атабаевтың камерада әлсірегені, оның қандағы қант деңгейі жоғарылағаны, оған тіпті дәрігер ұсынбағаны туралы ақпарат болды. Ал, бұл қандай көзқарас? Жасы келген адамға басқаша қарауға болмай ма?! Менің мақсатым — билік қарсыластарына қарсы репрессияны тоқтату», — деді жас блогер журналистерге.

Пикеттерді өткізудің келесі пункті Шахтер Даңқы ескерткішінің алдындағы алаң болды. Бұл жерде қуғын-сүргінге ұшыраған отандастарды қолдау мақсатында «НЕсогласные Караганды» тобының өкілі Ғалымбек Ақылбеков үнсіз тұрды. Ол да 15 минут бойы қолында плакатпен тұрды. Бұл күні пикетті азаматтық белсенді Руслан Байтасов өткізді. Акция өтетін орын ретінде ол 20 минут тұрған оңтүстік-шығыс қаласының жатын ауданын таңдапты.

2014 жылдың наурыз айында қарағандылық заңгер Евгений Танков судья Алшынбековке дуэль ұйымдастырып, төрешінің бетінен шыбынұрғышпен тартып жіберді. Осыдан кейін судья жұдырығымен заңгерге шабуыл жасады. Танков сот ғимаратында осы ісі үшін ұсталды. Евгений Танков «сот төрелігін жүзеге асыруға немесе алдын ала тергеу жүргізуге байланысты қорқыту немесе зорлық-зомбылық әрекеттері» бабы бойынша үш жылға сотталды. Кейін жаза екі жарым жылға дейін жеңілдетілді.

Сол жылдың қыркүйек айында азаматтық белсенділер Ғалымбек Ақылбеков пен Айтқожа Фазылов Ресей елшілігіне «жеке шуарасымен» барып, ғимарат алдында ұсталды. Полициядан шыққаннан кейін белсенділер Ақордаға Евгений Танковты қолдау туралы өтініш беруге бет алды. Оған 400-ге жуық адам қол қойды.

«Президент бізді естігенін қалаймыз. Өтініште біз былай деп жаздық: «Біз Президент мырза, осы істі бақылауға алуды сұрап, Евгений Танковқа қатысты әділдік пен адалдық сақтауға шақырамыз. (…) Біз оған қатысты шыққан үкім мүлдем әділетсіз деп санаймыз, өйткені Танков оған тағылған айыптағыдай зорлық-зомбылық жасамады. Танков Евгений зорлық-зомбылыққа түбегейлі қарсы, ол біздің сот және құқық қорғау жүйелеріміздің заңға бет бұрғанын және қоғамның осы жағдайға назар аударуы үшін көп жұмыс істегенін шын жүректен тілейді», — деді Ақылбеков журналистерге.

Әлеуметтік желілер партиясы

2015 жыл бойы Ақылбеков Жанболат Мамайдың мамыр аяғында құрылған демократиялық партия парағын белсенді қолдады.

Қазан айында тіркелмеген ұйым мүшелері шімірікпестен Марк Цукербергке үн қатты:

«Марк Цукербергке арналған тезистер.

1. ФБ-ның қазақстандық жүздеген мың пайдаланушысы атынан алғыс айтамыз.

2. Facebook азаматтық қоғамды қалыптастыру процесін бастады

3. Бүгінгі таңда бұл Назарбаев жапқан тәуелсіз БАҚ жағдайында немқұрайлы емес азаматтарды және идеялар мен ақпарат алмасуды біріктіретін жалғыз құрал.

4. Билік ресми түрде ФБ-ға кіруді жабу жоспарларын жариялап, Ресейдің ФҚҚ бақылауындағы ресейлік әлеуметтік желілер ВКонтакте мен Одноклассникийді пайдалануға мәжбүр етті.

5. ФБ-ның ең белсенді қолданушылары ФБ саяси партиясына бірігуге шешім қабылдады. Партияның идеологиясы — парламентке кіру және Қазақстан тарихында алғашқы адал және демократиялық сайлау өткізуге қол жеткізу.

6. Кеңес одағы заманынан бері өмір бойғы президент оппозициялық партияларды жауып, тіркеуге мүмкіндік бермейді, еркін БАҚ-ты тұншықтырады және саяси қарсыластарды өлтіруден бас тартпайды.

7. Марктан Фейсбук атауын партия атауында пайдалануға келісім беруіңізді және бүкіл әлемге Қазақстандағы нақты жағдай туралы айтып беруіңізді сұраймыз.

8. Өкінішке қарай, АҚШ әкімшілігі бүгінде Шеврон мен Экссон Мобил алып жатқан мұнайға Қазақстандағы демократияны алмастырды.

9. Маркқа не маңызды? Қазақстанда жарнамадан түсетін табыс пе, әлде демократиялық азаматтық қоғам құру ма?

10. Маркты glorious country of Kazakhstan-ға келіп, өз пікірлестерімен кездесуге шақырамыз».

Кейіннен Ғалымбек Ақылбеков Әблязовтің есімі мен даңқы үшін ұйымдастырылған, бірақ игі ниетпен ұйымдастырылғандай кейіп жасаған акциялардың қатысушысы болды. Әлеуметтік желілерде оның белсенділігін Бақытжан Төреғожина мұқият қадағалады. Уақыт өте келе, оның саяси сенімдері Украинаның еуромайданшыларына деген жанашырлықты және барлық ресейлікке деген жеккөрушілікті арттырды. Алайда, ол Қазақстан Президентіне қарсы көптеген жазба арнай отырып, оны аяусыз қаралады.

Осы уақытқа дейін көпшілік азаматтық белсенді Ғалымбек Ақылбеков кім екенін де білмеді. Ол өзінің Facebook-парақшасында Ирина Петрушованың, Айдос Садықовтың жарияланымдарын бөлісіп отырды, Ермек Нарымбаев пен Серікжан Мәмбеталиннің босатылуын жақтады. Бірақ 2016 жылы ол өзінің жұлдызы жанған сәт орнады: БАҚ ақыры «келіспеушіге» ақыры назар аударды. Бірақ бұл үшін ол Қазақстан астанасына көшіп баруына тура келді.

2016 жылғы 20 сәуірде Астанадағы Парламент ғимаратында екі адам пикет өткізді, олардың біреуін полиция қызметкерлері ұстады. Ол Ғалымбек Ақылбеков еді.

«Оны Есіл АІІБ-не алып кетті, оны омондар тобы алып кетті. Мен онымен байланыса алмай отырмын, оның телефоны өшірілген. Алаңдап тұрмын. Ол плакатпен тұрды, Үкімет үйі мен Парламент арасында сұхбат берді. Екеуміз ғана едік. Біз Қазақстан жерін сатуға қарсымыз», — деді Ақылбековтің досы Айтқожа Фазыл.

Айта кетейік, ол кезде Қазақстан 1,7 млн гектар ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлерді саудаға шығаратыны белгілі болған. Учаскелер аукциондар арқылы 2016 жылдың 1 шілдесінен бастап сатылатын болған. Ұлттық экономика министрлігі «шетелдіктер, азаматтығы жоқ адамдар аукциондарға қатыса алмайтынын» айтып, түсінік берген. Шетелдік инвесторлар сауда-саттыққа 25 жылға дейінгі жалдау шарттарымен уақытша жер пайдалану құқығымен ғана қатыса алады. Ведомство сауда-саттық жер учаскесінің құнын арттыруды көздейтін аукцион арқылы өтетінін нақтылады.

«Жауларыма қасарысамын, бірақ екпесін салдырамын»

Келесі күні жаңалықтар ресурстарында тағы бір хабар пайда болды: қоғам белсенділері Айтқожа Фазыл мен Ғалымбек Ақылбеков Мәжіліс депутаты Гүлжан Қарағұсовадан «біздің елге қарсы ақша үшін жұмыс істейтін әлеуметтік желілердегі халық жаулары» туралы мәлімдемесі үшін кешірім сұрауын талап етті. Осы мақсатта белсенділер Қарағұсованың қабылдауына кіруге тырысты. Бірақ хатшыдан әрі өте алмады.

Мәжілісмен Қарағұсова жаңадан сайланған депутаттардың Астанадағы «Бейжің сарайы» қонақүйінде тұруына байланысты жанжалға түсініктеме беру кезінде «халық жауы» туралы мәлімдеме жасаған еді. Оның пікірінше, толқулар әлеуметтік желілердегі қасақана таратылған жалған ақпараттарға байланысты пайда болған.

«Кейінгі қақтығыстар әлеуметтік желілерде басталды. Әлеуметтік желілерде біздің елге қарсы ақылы жұмыс істейтін адамдар отырады. Сайлау әлі болған жоқ, 15 наурызда әлеуметтік желілерде депутаттарға 120 мың нөмір жоспарланған, әлі тендер өткізілген жоқ», ― деген еді сол кезде мәжілісмен.

Айта кетейік, сол кезде қазақстандықтардың наразылығына жаңа депутат Ирина Смирнова да ренжіген болатын.

Осыдан кейін Ақылбеков туралы қызықты деректер пайда бола бастады. «Еуразиялық интеграция идеясы оны ерекше қоздырады, бұл сөздер айтыла бастағанда бойына қан жүгіріп, сілекейі аға бастайды. Онымен қоймай, ол орыс атаулыны түгелдей жеккөреді, оның қабынған миында Путиннің ордалары Қазақстанның табалдырығында тұр және сәбилерден сорпа дайындауға және патриоттарды қоғам алдында өлім жазасын ұйымдастыруға ниеттеніп, пышақтарын қайрап тұрғандай. Ол аздай, біздің елдердің арасындағы қарым-қатынас, халықтардың достығы, тіпті екі ел арасында қонақ болып, кейін туыс болып кетіп жатқандардың өзін бұл кейіпкеріміз жаугершілік деп санайтын халде.

Бірақ Ғалымбек Ақылбеков орыс тілін мемлекеттік тілден әлдеқайда жақсы білетіндігінен ұялады, жартылай орыс әйеліне үйленген және тіпті... ол өзінің орыс қайын енесімен бірге тұрады, өйткені ол бизнеспен айналысуға тырысып, қарызға батқаннан басқа ештеңе істемеді. Жалпы, мұндай адамдар үшін қос стандарттар үйреншікті, бірақ мұндай адамдар елдің болашағын бәрінен жақсы білеміз деп ойлайды», — дейді әлеуметтік желілерде оны білетін пайдаланушылар. Ақылбеков Ресейдің ізі бар дүниенің бәрін иттің етінен жеккөрсе де, 2021 жылдың көктемінде ресейлік «Спутник V» екпесін салдырып алыпты.

Ол аздай, мамырда ол кезекті митингіге шығамын деп, досы Айтқожа Фазылмен бірге ұсталыпты.